MES’ÛLDÜR
(Muhammes Şiir Örneği)

Hâk’kın huzuruna varılır bir gün
Mizan Terazisi kurulur bir gün
Adaletsiz olma sorulur bir gün
Ya haklıyı konuş ya ebedî sus
Dilinden mesuldür nadan, müderris

Kirpiğin örtü yap harama bakma
Hiç kimseyi sakın zorda bırakma
Yetimin ahıyla huzura çıkma
Ya kendi hakkın al ya sonun mapus
Elinden mesuldür nadan, müderris

El mülkü sermaye olmaz demişler
Garip malı çalan gülmez demişler
Kul hakkı ahrete kalmaz demişler
Ya helâlinden ye ya lokmanı kus
Malından mesuldür nadan müderris

Olmak ister isen yakın Allah’a
Tabtuk gibi bağlan sende bir şâha
Yunus gibi düzgün yürü dergâha
Ya doğru adım at ya köşede pus
Yolundan mesuldür nadan,müderris

Nefis şeytanının eline düşme
Kendin âlim sanan kulla konuşma
Dünya-vî hevesle çağlayıp çoşma
Yâ Hâk için ağla yâ gözyaşın kes
Selinden mesuldür nadan, müderris

Mahperi gül benzin solmadan başla
Azrail kapını çalmadan başla
Ruhunu bedenden almadan başla
Ya tez tövbe eyle ya göçersin pis
Halinden mesuldür nadan, müderris.

NOT:
MUHAMMES: Her bendi 5 dizeden oluşan nazım biçimine denir. İlk bendin dört ve beşinci ya da yalnız beşinci dizesi öteki bentlerin sonunda yineleniyorsa muhammes-i mütekerrir adını alır. Bu iki durumda uyak düzeni şöyledir:
aaaaa(n) — bbb a(n) a(n) — c c c a(n)a(n) — d d d a(n )a(n ).

Dört ve beşinci dizeler nakarat olarak da yinelenebilir. Bentlerin beşinci dizeleri değişiyorsa, buna muhammes-i müzdevic denir. Uyak düzeni şöyledir:
a a a a a— bbbba — cccca — dddda…

“Benim şiirim biraz farklı bir tür oldu, dördüncü ve beşinci satırda, diğer kıtaların dördüncü ve beşinci satırlarıya bağlantılı farklı uyaklar olduğu için tam muhammes olurmu usta kalemlerin taktirine bırakıyorum?”

NADAN: Bilgisiz, cahil, görgüsüz, kaba…
MÜDERRİS: Osmanlı Devleti ve Selçuklular’da devlet ve toplum yapısında günümüz üniversite öğretim üyesine karşılık olarak kullanılan bir kavramdır. Medreselerde eğitim veren öğretim üyeliğinin bugünkü tam karşılığı profesörlük unvanıdır.


Songül Mahperi Irmak
www.kfiye.net