|
BELLEK VE
BELLEK
DESTEKLEYİCİ STRAREJİLER
ZİHİNSEL TEKRAR
Bilgiyi daha uzun süre belleğe yerleştirmek
için gerekli olan işlemlerdir. Bilgiyi olduğu
gibi tekrar tekrar okumak ya da söylemek bilgiyi
kısa süreli bellekte bir süre tutar. Bunun için
bilginin uzun süreli belleğe geçebilmesi için
okunan ifadeleri kendi ifadelerinize çevirmek en
etkili yoldur.
Bir bilgi
tekrar edilmezse 24 saat sonra o bilginin %70’i
unutulur. Gün içinde tekrar edilirse %30’u
unutulur. Sürekli tekrar edilen ve kullanılan
bilgi kolay kolay unutulmaz. Yapacağınız
günlük,haftalık ve aylık tekrarlar kalıcı
öğrenmeyi sağlar.
Öğrendikten sonra zihnin ulaştığı yüksek
noktada hemen tekrar yapılırsa hatırlama miktarı
en yüksek düzeyde kalabilir. Düzenli tekrarlarla
hatırlanan miktar sürekli olarak en üst düzeyde
tutulabilir. Bunu sağlamak için “zihin düzeyinin
hemen düştüğü noktada düzenli tekrar yapılması
unutmayı önleyebilir.
Sistemli tekrarın en önemli özelliği
- Öğrenme
- Düşünme
- Hatırlama
konusundaki birikim sağlayıcı
etkisidir.
Tekrar edilmeyen bilgiler hızla bellekten
kaybolur. Zaman geçtikçe hatırlanan miktar
giderek azalır.
Düzenli
tekrar yapmayan bir insanın öğrenmek için
harcadığı çaba boşunadır.
NE HATIRLARIZ ?
- Başta ve sonda olan
iyi hatırlanır.
- Alışılmamış olan
iyi hatırlanır. Değişik isimler ve sözcükler
daha iyi hatırlanır.
- Duygusal açıdan
anlamlı ve derin bağlantısı olanlar iyi
hatırlanır. Önemli anılar daha kolay
hatırlanır.
- Görsel objeler daha
iyi hatırlanır.
NEDEN UNUTUYORUZ ?
Unutmanın bir çok sebebi var. Bunun nedeni kesin
olarak bilinmese bile bir takım nedenleri
söyleyebiliriz.
•
Bastırma : ( İsteyerek unutma )
Kişiler
hoşlanmadığı, kendisinde rahatsızlık uyandıran
bilgileri, birikimleri isteyerek unutabilir.
Bilinçaltına iletebilir. ( Freud )
Zihin izinin bozulması :
Bu teoriye
göre zihin izi kısa süreli zihinde bozulduğu
için kaybolur. Ancak uzun süreli zihne geçen
bilgi hayatın sonuna kadar varlığını
sürdürmesine rağmen unutma hatırlayamamaktan
kaynaklanır. Bazı bilim adamları ise buna karşı
çıkarlar ve zihin izinin zamanla zayıflayarak
bozulduğunu söylerler. Öğrenilmiş bilgi üzerinde
en az bozucu etki yapan etkinlik uykudur.
•
Karışma :
Bu teoriye göre unutma belli bir anının
diğer zihin izlerinden
ayrılmamasından kaynaklanır. Bunun için mutlaka
zihin izinin zayıflamış olması gerekmez. Ancak
biriken çok sayıda zihin izi özellikle birbirine
yakın çağrışım yaptıranları veya benzer
malzemeyi ayırt etmeyi zorlaştırır. Bir başka
ifade ile anılar birbirine karışır.
BELLEK ÇEŞİTLERİ
DUYUSAL BELLEK
Zihne gelen ilk veriler duyu organları
tarafından anında kaydedilir.
KISA SÜRELİ BELLEK
Kapasitesi oldukça sınırlıdır.
UZUN SÜRELİ BELLEK
Bilginin uzun süre depolandığı yer.
BELLEK DESTEKLEYİCİ STRATEJİLER
LOCİ YÖNTEMİ
Örneğin Türkiye Cumhurbaşkanlarının sırasıyla
öğrenilmesi durumunda öğrenci evden okula
gittiği temel noktalara Cumhurbaşkanlarını
sırasıyla yerleştirebilir. Hatırlaması
gerektiğinde ise ev ile okul arasındaki yolu
gözünün önüne getirerek birinci noktadan
başlayıp her noktaya yerleştirdiği cumhur
başkanının adını sırasıyla söyleyebilir. Bunun
gibi bir çok bilgiyi çok iyi bildiği fiziksel
çevrede bulunan öğelere yerleştirip, bir
zihinsel harita oluşturarak sırasıyla
hatırlayabilir.(bilgiler evin, odanın bazı
bölümlerine de yerleştirilebilir.)
ZİNCİRLEME YÖNTEMİ<
Örneğin: Fen Bilgisi dersinde
“Elektrik Enerjisi” konusunda İletkenlerin neler
olduğu öğrenilecek. Bu durumda şöyle bir öykü
oluşturulabilir:<
“İnsan yalın
ayakla toprağa bastığında
elektriği toprağa geçer. Toprağa
asit, baz, tuz çözeltileri
döküldüğünde köpükler çıkarak
kabarır. Toprakta köpükler
çıkartan bu çözeltilere metaller
batırıldığında kimini karartır, kimini deler,
kimini de parlatır.” Bu durumda da görüldüğü
gibi iletken olan insan, toprak, asit, baz, tuz
çözeltileri ve metallere ilişkin görsel ipucu
bir diğeri için ipucu oluşturmalıdır.
ANAHTAR SÖZCÜK YÖNTEMİ
İngilizce’de “one” (bir) sözcüğü için
Türkçe’deki “Van” sözcüğü anahtar sözcük
olarak alınabilir ve şöyle bir cümlede İngilizce
“one”nın Türkçe anlamı kullanılabilir.<
“Van şehrinde bir göl vardır.”<
İngilizce’de “tie” (kravat)sözcüğü için
Türkçe’deki “tay” sözcüğü anahtar sözcük
olarak kullanılabilir ve şöyle bir imaj
oluşturulabilir:<
“Çocuklar taylara kravat
bağlamışlar.”
İLK HARF YÖNTEMİ
II İnönü Savaşının Sonuçları
Fransızlar Zonguldak’ı boşalttılar
İtalyanlar işgal ettikleri bölgeler
boşaltmaya başladılar
Mustafa Kemal Batı Cephesi Komutanı
İsmet Paşa’ya orduya güvenini belirten çekti.
İngilizler Malta’da tutuklu bulunan
Osm Mebuslarının bir bölümünü serbest
bıraktılar.
Yukarıda örnekte görüldüğü gibi savaşın
sonuçlarının baş harflerinin birleşmesiyle
FİMİ sözcüğü
ortaya çıkmaktadır. Bu sonuçlar hatırlanmak
istendiğinde FİMİ sözcüğündeki her harfin
kapsadığı bilgi geri getirilir.
KAFİYE OLUŞTURMA YÖNTEMİ
Kafiye oluşturma stratejisi de bellek
desteklemede kullanılan eski bir yoldur.
Örneğin İsviçre ve İsveç isim benzerliği
nedeniyle hep birbiriyle karıştırılır. Bunu
önlemek için kuzeydeki ülkeler topluluğunun bir
arada söylendiği ve Ankara’nın Türkiye’nin
başkenti olduğunu belirten şu kafiyeli ifade çok
eskiden beri kullanılmaktadır:
İsveç,
Norveç, Danimarka;
Türkiye’nin Başkenti Ankara
Bilgi ne kadar etkili bir biçimde
anlamlandırılarak uzun süreli belleğe
yerleştirilirse geriye getirme de o kadar
kolaylaşır.
Başarılı ve Mutlu Kalın….
İzmir / 21.10.2005
Sibel USTAEL
|
