Озар ёзувчиси Абил Хасанов ҳикояси турк ёзувчиси дўстим Юсуф Аслан балан ҳамкорликда турк тилига таржима қилинди

YARIM KALMIŞ ÖMÜRLER


İlçe merkezine girdiğimizde makineli tüfeklerle havaya ateş ettik. Bu, bölgeye şehit getirildiği anlamına geliyordu. Azadgil’in evlerinin yerini öğrenmek için doğrudan bölge askeri komiserliğine gittik. Komiserlik personeli tarafından karşılandık. ve bana şöyle dedi:

– Neden bahsediyorsun?

Bugün kız kardeşinin düğünü. Şimdi onlara bu haberi nasıl vereceğiz? Ne yapacağımızı bilmiyorduk, çaresizdik. O sırada ilçe askeri komiseri köylerden birinde şehidin cenazesindeydi ve onu bekleyip danışmak için yeterli zamanımız yoktu.

Bir karar vermemiz gerekiyordu. Bize çay vermeleri için yakındaki bir kafeye götürdüler. O anda komiserin avlusunda bir çığlık duyuldu. Dayanamadım ve dışarı çıktım. Kalbim ağrıyordu. Ne kadar ağlama duyulabiliyordu!

Ağlayan kadınlardan biri yanıma geldi ve şöyle dedi: “Çocuğum sana kurban etmeme izin ver. Azad gerçekten şehit miydi ve onu sen mi getirdin?”

Ne diyeceğimi bilemedim. Bu haberi ona nasıl anlatabilirim?

 – Sen kimsin anne? Bunu sana kim söyledi?

-Ben Azad’ın annesiyim.

 -Hayır, ay ana. Burada bir işimiz vardı. Azad’ın kız kardeşinin düğünü olduğunu duyduk. Düğüne katılmak ve kız kardeşimizi onun adına tebrik etmek istedik

 – Yüzümü saklamaya çalıştım. Kadın yalanıma inanıyor gibiydi. Ağlamayı bıraktı ve gözyaşlarını sildi.

“Öyleyse neden ayaktasın?

Hadi gidelim.

Düğün başlamak üzere.”

 “Sen git.”

Biz yakında geleceğiz, askeri komiseri bekliyoruz. Yapacak işimiz var ”dedim.

-Hayır, olmayacak. Bizimle gideceksin. Evlerinin yakında olduğu konusunda ısrar etti. İstemeden

Azad’ın annesini takip ettik. Askeri komiseri ile evleri arasındaki mesafe yaklaşık yüz elli iki yüz metredir.

Yol boyunca Azad’ın annesi bize “Nişanlı kızının düğünü için bizi davet etmişti. Bir düğün yapıp kızını evlendiriyordu, ancak böyle aniden bir şey olacakmış ”diye şikayette bulunuyordu.

Evlerine vardık. Avlusunda küçük bir mağara vardı. Azad’ın annesinin 18 ila 19 yaşındaki bir kızla bize yaklaşması çok uzun sürmedi.

“Vafa ile tanış, o Azad’ın nişanlısı. Serbest bırakılır bırakılmaz bir düğün yapıp gelini evimize getireceğiz.

“Vafa’nın gözünden Azad’ın gelişini özlediği belliydi.”

Bu sözlerden sonra kalbim paramparça oldu, ne yazık ki birkaç saat içinde Azad’ın cesedini bu kapıya getireceğimizi bilmiyorlardı. Bize yiyecek getirdiler. Aç olmamıza rağmen yemek yiyemedik. Böyle bir durumda yiyecekler boğazlarımızdan nasıl geçebilir? Bir süre sonra masadaki beni meydana davet etti ve içten sözlerimi damata ve geline iletmemi istedi.

İlahi, ne korkunç bir manzara, ayaklarım hareket etmedi, dilim konuşmadı. Azad’ın cesedini askeri komiserlikte bıraktım, orada Vafa’nın gözlerinin içine baktım ve Azad’ın sağlığını ve mutluluğunu kız kardeşine diledim.

Masabeyi, “Azad’ın düğününe geldiğin gün olsun” dedi ve bizi dans etmeye davet etti.

Kalbimde dedim ki, “Bana nasıl bir zulüm veriyorsun, ey Tanrım, kollarımı kaldırdım. Azad’ın babası, annesi, kız kardeşi, nişanlısı ve erkek kardeşleri de bize katıldı ve hep birlikte dans ettik …

 O anda ne çizdiğimi benden başka kimse bilmiyordu. Bu durum birkaç dakika sürdü. Onlara çok az zamanımızın olduğunu söyledim ve ayrılmak için izin istedim. Askeri komiserliğe geldik ve düğünün bitmesini bekledik. Sonunda gelinin damadın evine gönderildiği ve düğünün bittiği haberini getirdiler. Azad’ın tabutunu arabada bıraktık, havada ateş açtık ve düğüne yeni gittiğimiz kapıya yöneldik.


Bir saat önceki müziğin sesinin yerine artık ağlama sesleri duyulabiliyordu. Azad’ın annesi saçını yoldu – yüzünü yırttı. Yüzündeki gözyaşlarından kan damlıyordu.

Bana ağlayarak: – “Oğlum, Azad’ın ölmediğini söyledin …”

Suçluluk duygusuyla baktım ve zavallı anneye ne diyeceğimi bilemedim. O anda bir kadın onu elinden tuttu ve ağlaya ağlaya yazık oldu yavrusuna ama toyu düğününe geri koymayacaktı deyip kenara çekti. Bizde Azad’ı gömdük ve geri döndük … Daha sonra Azad’ın ablasının kocasının da öldürüldüğünü duydum. Kız, erkek kardeşi ile kocasının ayrılığına dayanamadığı için intihar etti.


Çeviri: Gülzira Şaripova ve Yusuf Aslan



Абил Хасан Хасанов


Уруш, номинг ўчсин жаҳонда!


Биз туман марказига кираверишда автоматлардан ҳавога ўқ уздик. Бу эса, туманга шахид келтирилганидан далолат берар эди. Озодларнинг уйлари қаерда жойлашганлигини билиш учун, машинани тўғри туман ҳарбий комиссарлиги томон ҳайдадик. Бизни комиссариат ходимлари кутиб олишди. Улардан Азаднинг уйи қаердалигини сўраб, нима мақсадда келганимизни тушунтирдик. Ходимлардан бири хушини йўқотгудек холатда менга: Сиз нима деяпсиз? Бугун унинг синглисини тўйику, бу хабарни уларга қандай айтамиз?-деди. Биз нима қилишимизни билмай чорасиз эдик. Туман ҳарбий комиссари бу пайтда бошқа қишлоқда бир шаҳиднинг дафн маросимида бўлиб маслаҳатлашиш учун, уни кутгани вақтимиз ҳам кам эди. Тезроқ бир қарорга келишимиз керак эди. Улар бизни яқин атрофдаги чойхонага олиб боришди. Шу пайт комиссариат ҳовлисида йиғи овози эшитилди. Мен чидаб туролмасдан кўчага чиқдим. Юрагим оғриди.Чидаб бўлмас даражадаги дод-фарёд эди. Йиғлаётган аёллардан бири менга яқинлашиб: Ҳой бола қурбонинг бўлай, Азадни шаҳид бўлгани тўғрими, сиз уни олиб келдингизми?-деб сўради. Мен нима дейишимни билмай қолдим. Ахир, бу ҳабарни унга қандай айтаолардим? Сиз кимсиз, онажон? Буни сизга ким айтди?- дея сўрадим.. Мен Азаднинг онасиман-деди у аёл. Йўқ, онажон. Бизни бу ерда бошқа ишимиз бор эди. Азадни синглисини тўйи эканини эшитдик. Тўйда иштирок этиб, унинг номидан синглимизни табрикламоқ истадик -деб юзимни яширишга уриндим. Аёл менинг ёлғонимга ишониб-ишонмагандай туюлди. Йиғисини тўҳтатиб, кўз ёшларини артиб:-“Нега турибсиз, кетдик. Тўй бошланишига оз қолди”-деди.-“Сиз бориб туринг, биз бир оздан кейин борамиз, ҳарбий комиссарни кутяпмиз, унда ишимиз бор эди”-дедим мен. -Йўқ, Сиз биз билан борасиз,уйимиз яқин деб туриб олди. Биз истар-истамас Азаднинг онасига эргашдик. Ҳарбий комиссариат билан уларнинг уйлари орасидаги масофа тахминан юз эллик, икки юз метрни ташкил этарди. Йўл бўйи Азадни онаси бизга:-Қанака тўй, эййй, қиз унаштирилган эди. Куёвга чақирув варақаси келди. Тўй қилиб қизни узатайликки, бирдан бирор кор-хол бўлмасин”- деди шикоят оҳангида. Биз уларнинг уйларига етиб келдик.


Уларнинг ҳовлисида тўй тантанаси учун кичик бир чодир қурилган эди.(Бечоралар бир оздан сўнг тўй учун қурган бу чодирда эҳсон беришларини бидишмасди.) Улар бизни илтифот билан билан кутиб олишди ва ўтириш учун жой кўрсатишди. Кўп ўтмай, Азаднинг онаси ёнида 18-19 ёшлардаги бир қиз билан бизнинг ёнимизга келиб шундай деди: “Вафо билан танишинг, у Азадга унаштирилган. Азад келиши билан тўй қилиб, уйга келин туширамиз. Вафонинг кўзларига боқиб, у Азадни соғинганини англаш қийин эмасди. Бу сўзлардан кейин юрагим эзилиб кетди, афсуски, улар бир неча соатдан кейин Азадни жасадини шу уйга олиб келишимизни билишмас эди. Улар бизга овқат олиб келишди. Оч бўлишимизга қарамай, овқат ейолмадик. Бундай вазиятда томоғимиздан овқат ўтармиди?!Бироз вақт ўтгач, тўй маросимини олиб борувчи мени ўртага таклиф қилди ва келин куёвга самимий тилак билдиришимни сўради.Бу эса илоҳий бир даҳшатли кўриниш эди. Оёқларим ҳаракатда эмас, тилим карахт эди. Мен Азаднинг жасадини ҳарбий комиссариатда қолдириб, у ерда Вафонинг кўзларига қараб, Азаднинг соғлиги учун қадаҳ кўтариб, синглисига соғлик ва бахт тилардим. Тўйни олиб борувчи эса “Ўша кун келсин,албатта Азаднинг тўйига келасиз”- деди ва бир мусиқа чалдириб, бизни рақсга чорлади. Ичимда:” Аллоҳим менга қандай зулмни раво кўряпсан ” -дея қўлларимни кўтардим. Озоднинг отаси, онаси, синглиси, куёви ва укалари бизга қўшилиб рақсга тушишди… Ўша пайтда нақадар азоб чекканимни, ичимдан нелар ўтганини мендан бошқа ҳеч ким билмасди. Бу холат бир неча дақиқа давом этди. Мен уларга вақтимиз оз эканлигини айтиб, кетишга руҳсат сўрадим. Биз ҳарбий комиссарариатга келиб, тўй тугашини кутдик. Ниҳоят улар келин куёвникига кузатилгани ва тўй тугаганлиги ҳақида ҳабар келтиришди. Биз Азаднинг тобутини машинага ортиб, ҳавога ўт очиб, тўй бўлган уй томон йўл олдик. Бир соат аввал мусиқа товуши янграган ҳовлидан, энди йиғи-сиғи,фарёд эшитиларди. Озоднинг онаси сочларини юлиб, юзларини йиртиб ташлади. Унинг кўз ёшлари юзидан қон бўлиб оқа


рди.. “Ўғлим, сиз менга Озод ўлмаган деб айтгандингиз?-деди йиғлаб. Мен эса унга гуноҳкорона қараб, бечора онага не дейишимни билмай турардим. Бу орада бир аёл унинг қўлидан ушлаб йиғлай бошлади: “Бечора бола, тўйни тўҳтатгиси келмаганда-деб уни четга олди. Биз Озодни дафн этиб қайтиб кетдик.. Кейинроқ эшитишимча,Озоднинг синглисини эри ҳам ҳалок бўлган.Қиз укаси ва эридан айрилганига чидай олмай ўз жонига қасд қилибди…


Озар тилидан ўзбек тилига Гулзира Шарипова ўгирди

www.kafiye.net