SANATÇI VE İNSAN



Temmuz güneşinde saçları örülen gamzeli çocuk, saçların ne kadar güzel, ışıl ışıl. Sarı sonbaharda düşen yapraklar, sarının her tonuyla insana nasıl da derin ilham kaynağısınız. Sanki her bir tonun imkansız aşkların, ayrılıkların, özlemlerin hüzünlerin habercisi hazan mevsiminde; ama yine de sensiz eksik kalır insani bir yanımız. Yağmurlu bir havadan sonra yedi renkte bana gülümseyen güneş, gökkuşağın ne kadar büyülü, insan sende yaşama sevinci buluyor, bahar rengi elbiseyle bir çocuk gibi koşarak altından geçmek istiyor. Dalgın gözlerimin önündeki camdan aşağı usul usul kayan yağmur, hüzünlü gönüllerin gözyaşları mısınız? Yoksa benim yanaklarımdan kayan insani yanlarım mısınız? Sıcacık odamdaki minicik penceremin pervazını dolduran bembeyaz kar taneleri, insanı hayran bırakan ve bir o kadar da hayrette bırakan eşsiz bir dansla iniyorsunuz bembeyaz sahneye. Ya siz ey nisan yağmurları, inci taneleri, ruhumun can suyu, nasıl bir hayat verirsiniz bahara, bin bir renge donatırsınız onu ve vesilesin etrafa yayılan eşsiz kokulara.……Mehtabın olmadığı zifiri gecelerde bize göz kırpan, uçsuz bucaksız gökyüzünün ışıklı yarenleri: Yıldızlar…

Peki bütün bu güzellikler niçin, kim için? Elbette can taşıyan bütün varlıklar için fakat özellikle duygu sahibi olan biz insanlar için. Bizi diğer varlıklardan ayıran bu duygusal yanımız değil midir? Var olan canlılar içerisinde her yönüyle en donanımlı olan insan değil midir? Dinimiz insandan bahsederken eşref -i mahluk diyor.

İnsan en şerefli varlık olarak yaratılmış ve daha sonra da diğer canlılardan farklı olarak sadece ona has, insanlık denilen atlasla dokunmuş, elmasla süslenmiş bir libas giydirilmiş ki o libas, evrensel ölçülerle dikilmiş soyut bir elbisedir. En çok da insana yakışmış…… İnsanlık erdem sahibi olmaktır, insanlık haktır, hakikattir, adalettir, güvendir, hoşgörüdür, iyilikseverliktir, başkalarını da düşünmektir, empati kurmaktır, eşitliktir, saygıdır, sevgidir, güzelliktir, güzel düşünebilmek ve güzel görebilmektir. Tevazudur, insanlardan bir insan olabilmektir…Hele hele insanlık libasını mısra mısra beyit beyit gecelerin kandiliyle, gündüzlerin kalemiyle, meclislerin kelamıyla bizler için bir imbikte toplamış Mevlana ,Yunus Emre Hacı Bektaşı Veli gibi çağlara ışık tutan güneşlerimiz varken bizim bu nimetten ayrı kalmamız düşünülebilir mi?Maalesef insan nüfusu arttıkça insan sayısı azalıyor, yani insanlık dediğimiz, insanı insan yapan o erdem kayboluyor. Bu konuda ve her konuda karamsar bir tablo çizmek elbette hoş değildir hatta bir Çin atasözü :” İyimser insan her felakette bir fırsat, kötümser insan da her fırsatta bir felaket görür”. der fakat bazı gerçekler de inkar edilmiyor. Yine de iyimser olmak kötümser olmaktan yeğdir. Ayrıca iyilik yapmak kötülük yapmakta da zordurVoltaire : “ İnsanın karşısına kötülük etmek fırsatı günde yüz kez, iyilik etmek fırsatı ise yılda bir kez çıkar.” diyor

Elbette insanlık bütün insanlar için vazgeçilmez bir değerdir fakat toplumun güneşi, aydınlatıcısı, kılavuzu, aynası olan sanatçı için ayrı bir önem arz etmektedir, Sanatçı her şeyden önce güzelin, estetiğin peşindedir, güzelliklerin temsilcisidir. Dış dünyayı iç dünyasında farklı kurgulayan ve düşüncesini, bakış açısını sese, renklere, kelimelere…. dönüştürebilen yetenektir. Hitabetten daha güçlü sesi olan sanat, daha kalıcı daha kapsamlı ve daha evrensel bir dil olmuştur insan hayatında. Sanatçı topluma ışık tutmuştur, yol göstermiştir. Fransız İhtilalinde sanatçıların rolü hiçbir zaman yadsınamaz. Sanatçı topluma hem ışık tutar hem de toplumun çağdaşlaşmasına her alanda öncülük eder. Uygarlaşmanın yolu sanattan geçer, Emerson: “Uygarlığın gerçek ölçüsü ne nüfus çokluğu, ne de kentlerin büyüklüğü, ne de üretim bolluğudur. Gerçek ölçü ülkenin yetiştirdiği insanların yetenekleridir.” Sözüyle bu gerçeğin altını çizmektedir. Topluma ayna olan sanatçı davranış itibarıyla başka insanlara örnek olabilecek bir yetiyi de beraber taşır. Örneğin güleryüzlülük sanatçının süsüdür, aynı zamanda güleryüzlü olmak karşıdaki insanda saygı uyandırır ve yakınlık hissi verir. Dale Carneige: “Bir insanın yüzünde taşıdığı ifade, sırtında taşıdığı elbiseden mühimdir.” Derken asıl zenginliğin para, mücevher, şöhret, kariyer, siyasi rütbe …olmadığını; değil sadece sanatçılar, tebessümünü yitirmiş bütün insanların yüzüne haykırıyor. Özgürlük sanatçının yaşam ve beslenme ortamıdır, iç dünyasında özgür olmayan ve özgür düşünemeyen kişiler, sanat adına bir şey ortaya koyamazlar ayrıca özgün de olamazlar. Yalnız özgür insanlar bir şeyler keşfedebilirler. Sanatçıda üslubu, konuşma tarzıyla da örnek olabilmeli çünkü ağızdan çıkan söz atılan bir ok gibidir, yoktur geriye dönüşü. İnsan ağzının açtığı yara binlerce merhemle dahi iyileşmez. Atalarımız: “Her şey incelikten kırılır ama insan kabalıktan kırılır.” demişler. Ayrıca sanatçı kimsenin karşısında eğilip bükülmez hele hele ufak çıkarlar için sanata ihanet etmek, sanata en büyük saygısızlıktır.

Sonuçta sanatçı, fırçasını mucizevi vuruşlarla tuvale sanatın mükemmelliğini yansıtması, granite bile can vermesi, çağlar boyu dillerden düşmeyen besteler yapması… onun, sanat konusunda mükemmelliğini gösterse de insanlardan bir insan olamadığı sürece, insanlık denilen o soyut elbiseyle sanatseverlerin karşısına çıkmadığı sürece, her zaman önemli bir yönü eksik kalacaktır.



Ergün BİLGİ Yarpuz Ed. Der. Sayı :16 Haziran 2020
www.kafiye.net