SİVAS AĞZI SİVAS’IMIZIN ÖZDEĞERİ-KÜLTÜRÜDÜR

Yazımın başlığında Sivas Ağzı Sivas’ımızın Özdeğeri ve Kültürüdür dedim. Çünkü bir yörenin şivesi o yörenin kendi halk kültürü olduğu için yöresini yürekten anlatan en önemli değerlerden biridir. Bizler hepimiz kendi yöremizin halk kültürüne sahip çıkıp zaman zamanda olsa yöremizin yaşatılması hatırlanması gerekir diye düşünüyorum. Bende doğup büyüdüğüm ve 4ay öncesine kadar yaşadığım toprağım Sivas’ımızın bazı geleneklerini Sivas şivemiz ile anlatmaya çalışacağım.Bazı kelimelerin karşılığını yazmıyorum.Çünkü eminim ki Sivaslı olan herkes bu kelimeleri nasıl olsa anlarlar.

Şu anda Sivas’tan uzaklardayız.4 ay önce eşimin görevi nedeniyle ayrılmak istemesem de Canım Sivas’ımızdan ayrılıp başka memlekete taşındık.Şimdi Sivas şivemiz ile Sivas özlemini hep birlikte giderelim.İşte şimdi size Sivaslı bir teyzenin Sivas şivemiz ile konuştuğu tatlı sohbeti ile baş başa bırakıyorum..İşte doğal ve yürekten olarak canlandırdığım o güzelim Sivas şivemiz ve Sivas gelenek ve göreneklerimiz….
.
——–Anam bacım aha şu dünyanın neresine gederseğiz gedin hemi vallah hemide billah gı kim derse bilinki üsbekes Sivaslıdır.Essah diyom.Damarında Sivas ganı olup da hemi ve gı yı birde essahtanmı demiyeni görürseğiz bağa den.Bulamazsığızki niyemi hemi,essahtanmı ve gı demiyen Sivas’lı ben heçmi heç gormedim. Birileri bu lafları söyliyenlere kaba diyor.Vışşş helede bahele onlar haltetmişler.Kibarlık sede gonuşmayınan olmaz anam bacım,başka şeylerde kibarlığı bilsin mehelsüzler.Böyüklere saygıyı, küçüklere sevgiyi bilsinler…Ötağan emmimgilde gonuşuyorduk da gine lafı geçdi.Emem hep dermiş ya özümüz neyse oyuk.Kibarlık gonuşmayla olacağına başka şeylerle olsun.Irahmetlikler nur içinde yatsınlar.Onlar bize özümüzü sevmeyi oğrettiler,nedek bacı.Bele gonuşunca da ohhh nasıl ece oluyor.Sivas’lı olmak gibi varmı.Özümüz bir,sözümüz bir . İçimiz temüz,yüramüz temüz, sevgi bilirük,saygı bilirük. Birbirimizin düğününü bilirük, ölüsünü dirisini bilirük, buğalınca birbirimize kenetlenip herkesin derdine gapak oluruk. Ölüde diride her yana seğirtip , sivaslı olduğumuzu belli ederük.Soğnada takdir edilürük.. Beğlece ahaliden ‘Vah Sivas’lıların da ne ece adetleri varmış’ diye takdir alıruk.Gonu gomşunun, hısım akrabanın kötü gunünde imdadına yetişip hayır duasını aluruk. Eleya bugün oğaysa yarında bağa.Noğoldum demiyecen,nolacam diyecen.Eyi günde gapımı açan çok olur,asıl kotü günde gapığı çalan olacah.Bir yarmalı pancar çorbası bişirsek, soharıç gohdu, nohusa varısa goğsü şişer,yada hamile varısa nefsi siner sevap olsun diye çorba tenceresinin yarısını tas tas gonu gomşuya dağıturuh.İşte biz Sivas’lılar darda galanın derdine gapah olmah için canımızı turap ederük hemi vallah,hemide billah.Essah diyom..Gozümüz tok,gulağımız tok.Komşumuz açken biz tok gafayı vurup yatmak.Hele de bir yabancı gordünmü bağrımıza basaruk, daha nedek hemi…Yerük madımağı şeele bastırmalıca,çemenlice,cehizimizi asaruk,aşmıya gelin hamamına gederük,bir ece kütür kütür gaynanamızın gafasını sürerük,soğna ecük dışarıda ferahlayıp buz gibi mercimekli badı yüramize yağmur gibi dokerük, yada buz gibi gazoz içerük ,.soğnada gelin hamamından çıkıp akşam gıneycesinda gederük.Ordada o ece Sivas halayımızı ayahlarımıza gara sular enene gadar, tahtalar gacur gucur edinciye gadar çekerük.İşte bu nedecen herşey yerini istiyor.Aha ölüp gidecük gı 
.Zabanan erken gahakki daha gıymalık yapacuk,iş çok anam bacım durmuyah..Öbürsü gün Erişte kesecük, yanısıra duzlu yağ sürüp arasına peynir goyup fetilleri midelere indirecük. Gız kiloda alıyohya nedekki amaaaan nedek allah kerim..Zaten andılıp oturmuyok ya erir geder. Akşamağatten goşturup duruyok.Herifler yan gelip yatıyor.Irahatlar gelip hazıra gonuyorlar.Ginede yaranamıyok, fışır fışır fışırdıyorlar.Halbusamki ekmek elden su gölden ellerini sıcak sudan soğuk suya dağdirmiyorlar. Onlar gral anam gral. Hani bir laf varya ‘ El adamı var sever, gişi adamı sağ sever’, gız anam buda gulağınıza küpe olsun bu lafımı unutman gendiğize eyi bahın, hep şıngır şıngır olun,erkek milletine güven olmaz, Hem eviğize,hem işiğize, hem gişiğize, hem uşağıza bakın emmeeeee asıl gendinize de iyi bakın.Evde gişiniz geldimmi gapısını enük cücük açmasın güler yüzünüzle siz açın. yüzünüz gülsün, onu ak pak karşılayın. Onlar kapı açıldımmı datlı dilli güler yüzlü tertemüz geyimli garı isterler.İşiğizi gücüğüzü o yoğken yapın.Günler torbaya girmediya , o gelince de onunla oturun.çayını çorbasını önüne gon, garnını burnunu doyurun hemi. Baktığızki gafası bozuk, yalığuz gon,hersi gedince o sizin yanığıza duramaz gelir zaten. Bahın benden demesi,siz bilirsiğiz.
Amaaaan buda nerden çıktıki gı ne diyordumki gafamıda garıştırdığız haaaa ne diyordum ki, yarın vahıt bulursak birgaç gün sonada bizim mehleye traktörcü pancar getirirse üç beş kasa alıp, gonu gomşu hebimiz pancarları sıpırdıp, pezük turşusu yapacuk.Allah verede Cenabı Allah yüzümüze baha da yağmur yaş olmuya.Zehmetli emme pezük turşusununda mıhlaması ,bulgur pilavının üstünde yenmesi bek ece oluyor.Şu işleri bitirsekte bir an önce gurban bayramı gelmeden oğlanı eversek.Gız anam heç doğolse gızevine gelinliğe gurban gondermekden gurtuluruh.Yok işin yoksa üzerine birde altınını ,incisini,gıvırı zıvırı,adamın ocağı batıyor bacı zaten elde yok avuçta yok,..Elimizi çabuk dutah.Daha evi barkı peklüyecük.Zaten garnım burnum ağrıyor.Den hele gızlar oyalanmanın sırasımı.İşleyen demir ışıldar,Her işi bitirekde sonunda sizi çermiğe götürürüm, çermikteki banyoda ve havuzda iki duğulursuğuz,gemükleriğiz yumuşar, havuzdan gelince de da size sıcahca teze teze çilbörek gızartırım, şenlüklüce yerük’.

İŞTE SİVAS BUDUR-SİVAS CANDIR-İŞTE BİRLİK BERABERLİK,İŞTE DOSTLUK DAYANIŞMA,PAYLAŞMA .İŞTE DOĞALLIK.

Daha yazacağım çok güzel geleneklerimiz var ama şimdilik bu kadar.Sivas geleneklerimizi göreneklerimiz ile ilgili araştırıp yazdığım Sivas Gelenek ve Göreneklerimizi anlattığım ve Sivas şivesimizide kullandığım farklı makalelerim ve yazılarımı bir kitapta toplamak istedim baskıya hazır duruma getirdim. Ancak malum emekliyim. Sponsor bulursam hayatta iken bu kitabımı da çıkartıp 2 adet Şiir kitaplarım gibi 3.kitabımı da görmek,kültürümüze kazandırmak isterim. Umarım Sivas’ımızı anlatan ve yaşamımızda olması gereken bazı şeylere ufak ta olsa anlamlı mesajlar vermişimdir. Sivaslı olmaktan her zaman gurur duyuyorum ve arada sırada da olsa güncel yaşamımda, yazılarımda ve şiirlerimde Sivas şivemizi onurla kullanıyorum. Çünkü yöremizin her şeyi bizi biz yapan özümüzdür, kültürümüzdür, özdeğerlerimizdir. Görüyoruz bazı illerin şiveleri TV dizilerinde hep ön planda, biz neden şivemizi kullanmaya çekiniyoruz, anlayamıyorum… Herkes şivesine nasıl sahip çıkıyor. Türkçeyi unuttular diziler de yöresel konuşmalar var.
Ebetteki günlük yaşamımız da Türkçemizi doğru kullanacağız. Ama kendi özdeğerlerimizi, geleneklerimizi, halk kültürümüzü de unutmayalım diye düşünüyorum.

SABİHA SERİN
www.kafiye.net