TÖRE

Töre, kelime kökü itibariyle, eski İbranice’den (Tora/Tevrat), ve Moğalca’dan (Tör/Devlet) dilimize yerleşmiş olup, yazılmaya bile gerek olmayan, uyulması zorunlu, kesin kural demektir.
İlk, doğruluğu kabul görmüş; gerek İlahi, gerekse kültürel bir kanun olarak tanınan töre, zaman içinde doğruluğunu koruyamamış, hurafe ve yanlış yaşam örneklerini de içine almıştır. Nesiller boyu devam ettirilen, vazgeçilmezlerimizden olan törelerimiz, her nesilde, bir yanlış yaşam öyküsünü hapsettiğini düşünsek bünyesinde, şu an yaşanan töre cinayetlerini daha net idrak edebiliriz.
Sosyal yaşantımızın merkezini işgal eden törelerimizi, bir kez daha oturup düşünmenin, zaman içerisinde geçirdiği evrimleri incelemenin ve aslığını korumadığını fark etmenin hala zamanı gelmedi mi?
Çocukken oynadığımız, kulaktan kulağa oyununa benzeyen töre, başta “A”, olarak çıkıp, günümüze “K”, olarak gelmiş olamaz mı? Yoksa bunların bilincindeyiz de, çıkarlarımıza mı ters geliyor doğrusunu yaşamak.
Sadece, töre emrettiği için, eşiyle birlikte aynı sofrada yemek yiyemeden yaşlanan, yaşlandığı için yanına, genç bir hanımı da kabul etmek zorunda kalan hanımlarımız, acaba “törenin mi kurbanı oldular, yoksa töreye sığınan zavallıların kurbanı mı?”, bunu iyi ayırt etmek gerek.
Görsel ve yazılı basında daima işittiğimiz ve her defasında “yine mi?” dediğimiz töre cinayetleri, “namusumu temizledim”, açıklamalarıyla güya gurur verici bir portre gibi çıkıyor karşımıza.
Namus, eski Yunanlılar’dan dilimize yerleşmiş olup, iktidar, kural, erkeğin sahip olduğu otlak alan anlamıyla, “nomos/nema ” kökünden türemiş bir sözcüktür. Kelime anlamı itibari ile erkeğin sahipliği söz konusu olması, kadın üzerinde hüküm vermesi, hatta kadının canını almaya kadar gidebilen, yanlış bir davranışın geliştirilmesini öngörmediğini, aklı selim herkes düşünebilir. Zaten töre cinayeti, namus cinayeti diye adlandırılan bu kıyımlar, genellikle erkekler tarafından işlenmiş olsa da, temelinde, kayın valide, nine, abla veya aşiret liderlerinin azmettirici olduğunu görüyoruz. Demek ki; namus cinayeti aslında, yapıldığı iddia edilen namussuzluklar için değil, yanlış yaşam öyküsünün töre adıyla uygulanmasından kaynaklanıyor.
Töre kavramı içinde namus kavramı, hangi kriterlerle tanımlanıyorsa ona göre bir ceza kesmeyi öngören toplumlar!
Bir kez daha düşünün; tanımlarınızı ve kavramlarınızı!
Bir kez daha düşünün; inandıklarınız ve uyguladıklarınız arasındaki farklılıkları!
Bir kez daha düşünün; ölüm ile yaşam emrinin kimden geldiğini!
Zira, şüphesiz her şeyi hakkıyla gören bilen Allah’a inanıyorsanız.

ELVAN USUL
Ağustos 2003
www.kafiye.net